Yerel yönetimler, hem demokratik yaşamın vazgeçilmezi olan hem de halka doğrudan ve en yakın şekilde hizmet veren kurumlardır. Avrupa Yerel Yönetim Özerklik Şartı gibi taraf olduğumuz uluslararası belgelerin yanı sıra iç hukukumuz da, belediyelerin hizmet üretirken planlama, uygulama ve gözleme süreçlerinde kentin tüm paydaşlarıyla işbirliği içinde olmasını ve vatandaş katılımını esas almasını gerektirmektedir. Farklı boyutları bulunan katılım süreçlerinin, vatandaş memnuniyetini aşan bir gereklilik olarak açık ve işler halde tutulması; kentteki farklı paydaşların fikirlerinin alınmasına yönelik sistemler oluşturulması; kent yaşamını ilgilendiren kararların uygun araçlarla, zamanında, açık ve anlaşılır bir şekilde sunulması; geliştirilen teknolojik çözümlerin paydaş katılımını artırmaya ve geliştirmeye yönelik olarak kullanılması gibi hizmetlerin tamamı bu başlık altında değerlendirilmektir.

Aşağıdaki konu başlıkları bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

• İmar planları, stratejik planlar ve yatırım kararlarına katılım süreçlerine ilişkin uygulamalar
• Halkın görüşünü almaya yönelik uygulamalar
• Kentteki paydaşların (üniversite, odalar, sivil toplum kuruluşları, diğer kurum ve kuruluşlar vb.) süreçlere katılımına yönelik uygulamalar
• Kent konseylerinin etkin çalışmasına yönelik projeler
• Kurumlar arası işbirliği ve koordinasyon uygulamaları
• Teknolojik uygulamaların vatandaş katılımının etkin kullanılmasına yönelik sağladığı çözümler
• Vatandaşların eleştirilerinin alınmasına ve şikâyetlerinin çözümüne yönelik uygulamalar
• Vatandaşların önerilerinin dikkate alınmasına yönelik uygulamalar
• Dezavantajlı kişi ve grupların yönetim süreçlerine katılımına yönelik uygulamalar
• Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Kentsel hayatın zaruri ihtiyaçlarını karşılayan altyapı inşaatlarının yanı sıra kentleşmenin temelini oluşturan haritacılık faaliyetleri; kentin gelişim yönünü ve geleceğini belirleyen planlama çalışmaları; daha yaşanabilir mekânlar oluşturmak amacıyla yürütülen kentsel dönüşüm, kentsel sağlıklaştırma ve rehabilite uygulamaları ile bu çalışmaların izlenmelerini içeren faaliyetler kentsel planlama ve altyapı kapsamına girmektedir. Planlama ve şehircilik ilkeleri göz önüne alınarak kamu yararı odaklı, doğal ve kültürel miras alanlarına saygılı şekilde yapılmış çalışmalar önem teşkil etmektedir. Bu çalışmalar arazi ve yer seçimlerinden yoğunluk dağılımlarına, altyapı sistemleri ve bu sistemlerin entegrasyonundan konut, ticaret, donatı alanları ve iş merkezleri arası ilişkilere; kentsel planlamanın çeşitli alanlarında, yaşanabilirliğin, afetlere dayanıklılığın ve standartların sağlanması kapsamında değerlendirilecektir.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·      İmar uygulamaları

·      Kentsel dönüşüm uygulamaları

·      Kentsel koruma plânları/projeleri

·      Afet risk haritalarının yapılması

·      Afet risk planları

·      Kanalizasyon, yol, köprü, üst geçit, alt geçit, yaya geçidi, tünel yapılması

·      Coğrafi bilgi sistemleri gibi araçlarla üretilen haritalama çalışmaları

·      Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Kentin planlanması, yönetimi ve izlenmesi süreçlerinde doğal kaynakları verimli kullanmak ve çevre tahribatını en aza indirmek üzere yürütülen tüm faaliyetler bu kapsamda değerlendirilmektedir. Bu faaliyetlerin hem ekonomik hem de ekolojik olarak sürdürülebilir olması önem arz etmektedir. Enerji yönetimi, atık yönetimi, su ve atık su yönetimi, döngüsel ekonomi ve bu kapsamda yürütülen planlama ve dokümantasyon çalışmaları da bu kategori altında değerlendirilecektir.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Sahil ve kıyı temizliği

·     Hava, toprak, su ve elektromanyetik alan kirliliğinin önlenmesi

·     Sıfır atık uygulamaları

·     Katı atık bertarafı

·     Kullanılmış suyun yeniden kullanımı ve gri su projeleri

·     Kaynağında ayrı toplama ve geri dönüşüm faaliyetleri

·     Su yönetiminde enerji verimliliği

·     Su kayıp-kaçaklarının azaltılması

·     Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji uygulamaları

·     Döngüsel ekonomi

·     İklim değişikliğine uyum ve azaltım konusunda yürütülen projeler

·     Sürdürülebilir enerji iklim değişikliği eylem planları

·     Gürültü kirliliğini azaltmaya yönelik çalışmalar

·     Marmara Denizi’nin temizliğine yönelik çalışmalar

·     Fosil yakıtların kullanımının azaltılmasına yönelik çalışmalar

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Kentsel planlama ve mimarlık çalışmalarının ayrılmaz bir parçası olan kentsel tasarım; doğal, kültürel, tarihi, çağdaş ve kolaylaştırıcı amaçlarla şehirlerdeki yapılaşmış mekân ve sosyal yapı arasındaki ilişkinin yönünü belirlemektedir. Mimari yapılarda ve kentsel dokular içinde işlevselliği, yere özgü tasarım yaklaşımları ile sağlayan; kentin fiziksel biçimini ve morfolojik yapısını, tarihi ve kültürel değerlerini, doğal yapılar ile ilişkisini, herkes için kapsayıcı olmasını (çocuk, yaşlı, kadın, anne-çocuk, farklı gelir grupları ve etnik kökenler, engelliler gibi) ve tasarlanma sürecinde katılımcı yöntemlerden faydalanılmasını dikkate alan kentsel tasarım projeleri, mimari projeler, koruma ve restorasyon projeleri, meydan ve park tasarımları gibi faaliyetler bu kategoriye girmektedir.

Aşağıdaki konu başlıkları bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Kentsel tasarım projeleri

·     Kamusal alan düzenlemeleri (meydan, sokak, park, rekreasyon alanı gibi)

·     Mimari projeler

·     Koruma projeleri

·     Restorasyon projeleri

·     Çocuk dostu kamusal alan tasarımı projeleri

·     Sokak ve cadde tasarımları

·     Tabela, levha ve yönlendirme tasarımları

·     Aydınlatma projeleri

·     Kent mobilyaları projeleri

·     Kentsel tasarım rehberleri

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Önemli Not: Ayrıca kültür, sanat, spor, müzik, bilim gibi alanlar da dâhil olmak üzere, yapılan tüm bina, merkez, müze, tesis, konser alanı gibi fiziki yapılar ve bunların kent içi erişilebilirliği “Kentsel Planlama ve Altyapı” kategorisinde değerlendirilecektir. Bu yapılarda gerçekleştirilen konser, sergi, turizm faaliyetleri, spor müsabakaları, bilim şenlikleri gibi faaliyetler ise bu başlık altında değil, ilgili oldukları kategoride değerlendirilecektir. Örneğin, yapılmakta olan veya yapımı tamamlanmış bir müze yapısı “Kentsel Planlama ve Altyapı” kategorisinde, bu müzede gerçekleştirilen bir sergi ise “Kültür ve Sanat” kategorisinde değerlendirilecektir. Yine aynı şekilde yapılan veya yapılmakta olan bir bilim merkezi, “Kentsel Planlama ve Altyapı” kategorisinde, bu merkezde gerçekleştirilen nesnelerin interneti (IoT) çalışmaları ise “Akıllı Şehir Uygulamaları” kategorisinde değerlendirilecektir.

Belediyeler, hizmet ettikleri kentlerin tarihi, coğrafi, kültürel ve sanatsal değerlerini hem yerel halkın kentsel ve toplumsal aidiyetini güçlendirmek üzere, hem de yurt içinde ve yurt dışında bu değerleri tanıtarak yaşatmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinliklere yerel halkın katkı ve katılımını sağlamak, amatör sanatçıları ve kültür-sanat faaliyetlerini desteklemek, halkı kültür ve sanat alanlarında bilinçlendirmek, kültürel ve sanatsal yollarla kentsel belleği ve aidiyeti güçlendirici faaliyetlerde bulunmak, toplumsal yaşamda edebiyat, resim, müzik, dans gibi sanat dallarını destekleyerek estetik, zarafet ve barışçıllık gibi duyguların yaygınlaşmasını sağlamak, kentin toplumsal ve bireysel açılardan duygu ve düşünce aktarımlarını geliştirmek amacıyla yürütülen projeler bu kategoride değerlendirilecektir.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Festivaller

·     Konser, panel, söyleşi, tiyatro, seminer ve sergiler

·     Kültür ve sanat merkezlerinde gerçekleştirilen faaliyetler

·     Kütüphanecilik hizmetleri

·     Yayınlar/yayıncılık hizmetleri

·     Müzecilik hizmetleri

·     Eğitimler

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Yerel yönetimler, kentsel hayatı daha yaşanabilir ve kaliteli hale getirmek için hizmetlerinde toplum içerisinde farklı ihtiyaçlarıyla yer alan çeşitli grupları dikkate almalıdır. Kentte temel ihtiyaçlara erişilebilirliği destekleyen faaliyetler, toplumsal hayatın adalet ve düzen içerisinde yürütülmesine yönelik yapılan çalışmalar ve denetimler, dezavantajlı gruplara yönelik hizmetlerle sosyal dengenin kurulması, sosyal yardımlaşma düzeyinin artırılması, yerel/bölgesel kalkınma amacıyla yapılan toplumsal çalışmalar ve çeşitli alanlardaki uyum çalışmaları sosyal hizmetler kategorisi altında değerlendirilecektir. 

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Dezavantajlı gruplara yönelik yapılan hizmetler

·     Kadınlara yönelik yapılan hizmetler

·     Yaşlılara yönelik yapılan hizmetler

·     Çocuklara yönelik yapılan sosyal hizmetler ve eğitim faaliyetleri

·     Engelli hizmetleri

·     Kimsesiz ve evsizlere yönelik barınma, yuva hizmetleri

·     Göçmenlere yönelik hizmetler

·     Evde bakım hizmetleri

·       Huzurevi hizmetleri

·       Kreşler

·       Gençlik ve spor

·       Gençlere yönelik eğitim, burs, sosyal tesis, rehberlik merkezi hizmetleri

·       Aile sağlığı ve acil sağlık merkezlerinde yapılan çalışmalar

·       Afetzedelere yönelik geçici barınma, sosyal yardım, rehberlik hizmetleri

·       Rehabilitasyon hizmetleri

·       Hal ve gıda laboratuvarı hizmetleri

·       Eğitim ve meslek edindirme kursları

·       Sosyal yardımlar, bakım ve koruma

·       Sağlık ve güvenlik hizmetleri

·       Bilgi ve danışmanlık hizmetleri

·       Sosyal kaynaşma ve geziler

·       Hayvan barınağı, sağlığı ve tedavi hizmetleri

·       Konu kapsamında değerlendirilecek diğer hizmetler.

Yerel düzeyde kalkınmanın sağlanmasında rol alan en önemli kurumlardan biri, kente dair tüm verileri ve süreçleri izleyerek yerel politikalar geliştiren ve hizmet sunan belediyelerdir. Belediyelerin kısa veya uzun vadede yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunacak projeleri; kentsel üretime, yerel kalkınmaya ve ekonomik gelişmeye yönelik, sivil toplum kuruluşları, diğer kamu kurumları, üniversiteler ve özel sektörle işbirliği halinde, vatandaş katılımını esas alarak yapılan tüm çalışmalar yerel kalkınma kategorisi altında değerlendirilecektir.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     İstihdama yönelik projeler

·     Yerel kalkınma stratejileri ve deneyimleri

·     Yerel girişimler

·     Yerel kalkınmada doğal kaynak kullanımı

·     Kent markalarının oluşturulmasına yönelik projeler

·     Sürdürülebilir kalkınma projeleri

·     Turizm hizmetleri

·     Yerel üretim ve ticareti geliştirmeye yönelik projeler

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Ulaşım ve trafik hizmetlerinin güvenli, konforlu, çevreci ve ekonomik bir şekilde sunulmasına yönelik çalışmaların yürütülmesi; çocuk, yaşlı, engelli, hareket kısıtlılığı olanlar gibi dezavantajlı grupların kentsel mekanlar arası erişiminin kolaylaştırılması; kentsel erişilebilirliği sağlayıcı ve yaşam kalitesinde sağlık parametrelerini artırıcı yayalaştırma ve bisikletli ulaşım alanlarındaki çalışmalar; toplu taşıma altyapısının geliştirilmesi; bilet entegrasyon sistemleri; raylı sistemler ve kara, deniz, hava yolu entegrasyonunun sağlanması; organize sanayi, üniversite kampüsü gibi ihtiyacı yüksek bölgelerde toplu ulaşım çalışmaları yapılması; ulaşım ve trafik hizmetleri konusunda merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi gibi hizmetler ulaşım kategorisinin temelini oluşturmaktadır.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Yaya odaklı ulaşım faaliyetleri

·     Deniz ulaşımı

·     Hava ulaşımı

·     Kara ulaşımı

·     Toplu taşıma (otobüs, minibüs, taksi, metro, tramvay)

·     Otoparklar

·     Raylı sistemler

·     Trafik düzenleme

·     Trafik ve yol işaretlemeleri

·     Sokak aydınlatmaları

·     Yol, kavşak ve kaldırımların yapım, bakım ve onarımı

·     Bisiklet yolları

·     Bisikletliler için uyarıcı tabelalar

·     Toplu taşıma sistemleri arasındaki entegrasyon çalışmaları

·     Yayaların daha konforlu yürümelerini sağlayacak projeler

·     Dezavantajlı gruplara yönelik ulaşım ve hareketlilik çalışmaları

·     Alternatif ulaşım sistemleri

·     Paratransit ulaşım servisleri, e-scooter, bisiklet servisleri

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Şehrin; yerel, bölgesel veya küresel ölçekte yaşanan gelişmelerle değişen ya da dönüşen yeni düzene uyum sağlayabilen; kaynaklarını insanların yaşam kalitesini artırmak üzere teknoloji ve bilginin (işlenen verinin) yardımı ile verimli ve sürdürülebilir olarak kullanabilen hâli, “akıllı şehir” hâlidir. Bu bağlamda esneklik, verimlilik ve sürdürülebilirliği temel alan, katılımcılık/vatandaş odaklı faaliyetler gösteren, veri toplama yöntemlerini ve izleme süreçlerini geliştirerek bilgi üreten, üretilen bilgi ve tecrübeyi değerlendirerek uygulamalarında yorumlayan kentsel yönetim şekli akıllı şehirler için önceliklidir.

Yukarıdaki tanım ışığında, aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Coğrafi bilgi sistemleri uygulamaları

·     Çağrı merkezi hizmetleri

·     Kent otomasyon sistemleri uygulamaları

·     Akıllı belediyecilik sistemleri uygulamaları

·     Bilgi (kişisel veri) güvenliği çalışmaları

·     Nesnelerin interneti (IoT) çalışmaları

·     Veri elde etme ve veri madenciliği çalışmaları

·     Açık veri uygulamaları

·     Teknoloji üreten projeler

·     Teknolojik adaptasyon çalışmaları

·     Living lab çalışmaları

·     Mobil uygulamalar

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.

Belediyelerin afet durumlarında (deprem, sel, yangın, dolu, heyelan, kuraklık, çığ, salgın hastalıklar, hava kirliliği, kimyasal kazalar gibi), ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon çalışmaları; yürüttükleri risk azaltma ve bilinçlendirme çalışmaları; analiz ve önleme projeleri; oluşturulan eylem planları; ilgili olaya müdahale etmek için oluşturdukları ekip, yapı ve organizasyonlar; hazırladıkları ekipman ile can ve mal kaybını en aza indirmeye yönelik projeler bu kategori altında değerlendirilecektir.

Aşağıdaki konu başlıkları, bu proje kategorisi için örnek teşkil etmektedir:

·     Risk analizi

·     Afet öncesi, esnası ve sonrası planlama

·     Sivil savunma

·     Afet ekipleri oluşturma

·     Uygulama merkezlerindeki faaliyetler

·     Olay anında müdahale

·     Konu kapsamında değerlendirilebilecek diğer projeler.